Η εσωτερική αύξηση σύνθετων ρημάτων με προθέσεις
Α. Τα σύνθετα ρήματα με προθέσεις[1] (που τελειώνουν σε φωνήεν) παίρνουν στον Παρατατικό και στον Αόριστο ένα «ε» ανάμεσα στην πρόθεση και στο ρήμα (το «ε» αντικαθιστά/αλλάζει και παίρνει τη θέση του τελευταίου φωνήεντος της πρόθεσης)
Το «ε» αυτό είναι η «εσωτερική αύξηση».
(Ενεστώτας: υπογράφω,
Παρατατικός: υπέγραφα,
Αόριστος: υπέγραψα)
Β. Εσωτερική αύξηση μπαίνει μόνο όταν (αυτή) τονίζεται
(εγώ υπέγραψα – εμείς υπογράψαμε)
(εγώ διέταξα – εμείς διατάξαμε)
(εγώ παρέδωσα – εμείς παραδώσαμε)
Γ. Η Προστακτική δεν παίρνει αύξηση: διάταξε-διατάξτε, παράδωσε-παραδώστε
Ρήματα με δεύτερο συνθετικό το ρήμα –βάλλω
Α. Με δύο λάμδα (-λλ) γράφεται ο Ενεστώτας, ο Παρατατικός και ο Εξακολουθητικός Μέλλοντας στην Οριστική (έγκλιση)
Β. Επίσης: η Εξακολουθητική Υποτακτική και η Εξακολουθητική Προστακτική
Γ. Μπορώ να σκεφτώ επίσης ότι:
όταν μιλάμε για κάτι που έχει διάρκεια ή επαναλαμβάνεται τότε θα είναι με δύο λάμδα (-λλ), και
όταν μιλάμε για κάτι που δεν έχει διάρκεια ή δεν επαναλαμβάνεται τότε θα είναι με ένα λάμδα (-λ).
|
Οριστική |
|
|
|
Ενεστώτας |
επιλέγω |
καταβάλλω |
|
Παρατατικός |
επέλεγα |
κατέβαλλα |
|
Αόριστος |
επέλεξα |
κατέβαλα |
|
Εξακολουθητικός μέλλοντας |
θα επιλέγω |
θα καταβάλλω |
|
Συνοπτικός Μέλλοντας |
θα επιλέξω |
θα καταβάλω |
|
Παρακείμενος |
έχω επιλέξει |
έχω καταβάλει |
|
Υπερσυντέλικος |
είχα επιλέξει |
είχα καταβάλει |
|
Συντελεσμένος Μέλλοντας |
θα έχω επιλέξει |
θα έχω καταβάλει |
|
|
|
|
|
Υποτακτική |
|
|
|
Εξακολουθητική (Ενεστώτας) |
να επιλέγω |
να καταβάλλω |
|
Συνοπτική (Αόριστος) |
να επιλέγω |
να καταβάλω |
|
Συντελεσμένη (Παρακείμενος) |
να έχω επιλέξει |
να έχω καταβάλει |
|
|
|
|
|
Προστακτική |
|
|
|
Εξακολουθητική (Ενεστώτας) |
επίλεγε |
κατάβαλλε - καταβάλλετε |
|
Συνοπτική (Αόριστος) |
επίλεξε |
κατάβαλε - καταβάλετε |
[1] «Οι προθέσεις της γλώσσας μας είναι οι:
αντί, από, για, δίχως, εναντίον, εξαιτίας, έως, ίσαμε, κατά, λόγω,με, μετά, μεταξύ, μέχρι, παρά, πριν, προς, σαν, σε, χωρίς, ως».
Βλέπε για τις προθέσεις σε Γραμματική, σελ. 167-168.
